Autorzy artykułu: dr Joanna Łuczak-Tarka oraz apl. adw. Adrianna do wizerunku podlega ochronie na gruncie ustawy z dn. 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych[1] (dalej: Pr. Aut.). Ustawa ta nie zawiera co prawda legalnej definicji wizerunku, to jednak w doktrynie i orzecznictwie interpretuje się to pojęcie szeroko, uznając za wizerunek „wytwór niematerialny, który za pomocą środków plastycznych przedstawia rozpoznawalną podobiznę danej osoby (lub danych osób)”[2], przy czym do kategorii tej zalicza się nie tylko portret czy fotografię, ale też karykaturę, maskę artystyczną, a nawet body art[3]. Jednocześnie, wizerunek jest daną osobową, która w zależności od stanu faktycznego będzie stanowiła informację o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej. Forma jego utrwalenia nie ma tu zasadniczego znaczenia, tzn. może to być zarówno zdjęcie czy nagranie z monitoringu. Istotne jednak będą narzędzia wykorzystywane w takim procesie – to one pozwolą na rozstrzygnięcie, czy w przypadku wykorzystywania konkretnego wizerunku dochodzi do przetwarzania danych zwykłych czy danych szczególnej kategorii. Wizerunek twarzy może stanowić daną biometryczną[4], jeśli jego przetwarzanie odbywa się przy użyciu specjalnych technik, takich jak techniki biometryczne[5]. Dlatego też administrator wykorzystując wizerunek np. swoich pracowników nie może zapominać zarówno o regulacjach RODO, jak i o przepisach prawa wizerunku – kiedy konieczna jest zgoda?Co do zasady, zgodnie z art. 81 ust. 1 Pr. Aut. nie można rozpowszechniać cudzego wizerunku bez zgody osoby na nim przedstawionej. Reguła ta doznaje trzech wyjątków:osoba, której wizerunek ma być rozpowszechniony, jest osobą powszechnie znaną, a jej wizerunek utrwalono w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych (w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych);wizerunek osoby stanowi jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza, lub też;osoba otrzymała umówioną zapłatę za pozostałych przypadkach rozpowszechnianie wizerunku bez wymaganego prawem zezwolenia jest bezprawne. Wynika to z ochrony dóbr osobistych jednostki oraz konieczności zapewnienia jej wyłącznego prawa do decydowania o rozpowszechnianiu własnego pojęciem „rozpowszechniania” wizerunku, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt) 3 Pr. Aut., należy rozumieć udostępnienie go publicznie w jakikolwiek sposób. Będzie nim więc co do zasady np. umieszczenie zdjęcia pracownika na portalu społecznościowym firmy, w stopce wiadomości e-mail wysyłanych do klientów czy w folderze reklamowym przekazywanym potencjalnym kontrahentom na międzynarodowych targach branżowych. Jednocześnie rozpowszechnianie wizerunku stanowi bez wątpienia przetwarzanie danych osobowych, o którym mowa w art. 4 ust. 2 RODO. Należy zatem odwołać się do przesłanek legalizujących przetwarzanie – a w analizowanym przypadku do zgody (do której nawiązuje także Pr. Aut.) i realizacji prawnie uzasadnionych interesów które musi spełniać zgodaPrzepisy prawa autorskiego nie precyzują, jakie warunki musi spełniać prawnie wiążąca zgoda na rozpowszechnianie wizerunku. Stąd wiele wątpliwości, które częściowo rozstrzygane są przez orzecznictwo. Z pewnością zgoda musi być wyrażona wprost i to w sposób niebudzący wątpliwości; nie można jej domniemywać – podobnie jak w przypadku zgody na przetwarzanie danych osobowych. Przykładowo, sam brak sprzeciwu wobec fotografowania, a nawet pozowanie do zdjęć, może oznaczać jedynie zgodę na utrwalenie wizerunku, ale nie na jego rozpowszechnianie (zob. wyr. SA w Poznaniu z r., I ACa 246/05, niepubl.; wyr. SA w Warszawie z r. I ACa 509/04, niepubl.). Mimo takiego rygoryzmu, prawo nie ustanawia żadnych wymogów co do formy zgody, tzn. może być ona wyrażona przez każde zachowanie ujawniające wolę danej osoby w sposób dostateczny, w tym ustnie lub w postaci RODO także nie wprowadzają wymogów dotyczących formy wyrażenia zgody na przetwarzanie. Istotna będzie jednak możliwość wykazania przez administratora, z uwagi na zasadę rozliczalności[6], która z przesłanek legalizujących została spełniona, a w przypadku rozpowszechniania wizerunku, że podmiot danych wyraził zgodę na przetwarzanie danych poprzez jego upublicznienie. Zgoda taka musi również kumulatywnie spełnić następujące wymogi tzn. być dobrowolna, konkretna, świadoma i jednoznaczna[7].Na gruncie przepisów prawa autorskiego ważne jest, aby osoba wyrażająca zgodę miała świadomość w jaki sposób jej wizerunek będzie rozpowszechniany – zdarza się bowiem, zwłaszcza w przypadku tzw. zgód blankietowych, zezwalających na rozpowszechnianie wizerunku w dowolny sposób, że sądy przyjmują nieważność tego typu zezwolenia w zakresie, w jakim udzielający zgody nie wiedział na co rzeczywiście się godzi (zob. przykł. wyr. SA w Warszawie z r., I ACa 1686/13). Zezwolenie takie nie może mieć więc charakteru abstrakcyjnego, ale powinno wskazywać na konkretne okoliczności (a przynajmniej ich rodzaj), w których wizerunek może być rozpowszechniany, w tym na formę przedstawienia wizerunku, miejsce, czas publikacji, a także na to, jakim komentarzem wizerunek będzie opatrzony. Podobnie, motyw 42 preambuły RODO zwraca uwagę, że świadome wyrażenie zgody na przetwarzanie danych ma miejsce, gdy podmiot danych zna co najmniej tożsamość administratora oraz zamierzone cele przetwarzania. Stwierdzenie to nie stanowi jednak podstawy do zwolnienia administratora od konieczności spełnienia obowiązku informacyjnego, o którym mowa w art. 13 RODO. Jeśli jest nim pracodawca, a zgoda została wyrażona już w trakcie trwania stosunku pracy to wystarczy, że obowiązek ten zostanie zrealizowany w części – w zakresie związanym bezpośrednio z upublicznieniem zgodyUznaje się, że zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku, udzielone na podstawie art. 81 ust. 1 Pr. Aut., może być w każdym czasie odwołane, chyba że odwołanie to staje się bezprzedmiotowe, ponieważ interes majątkowy został już zrealizowany (np. gdy zdjęcie zostało już upublicznione w sposób określony przez strony). Odwołanie zgody działa więc ex nunc (wyr. SA z Wrocławia z r., I ACa 1492/06) – tzn. od chwili złożenia stosownego oświadczenia woli na z punktu widzenia prawa, praktyką jest stosowanie w umowach postanowień przewidujących nieodwołalną zgodę osoby, której wizerunek utrwalono, na jego rozpowszechnianie w przyszłości. Takie zastrzeżenie pozbawiające podmiot uprawniony możliwości wyrażenia sprzeciwu wobec rozpowszechniania jego wizerunku nie znajduje potwierdzenia ani w przepisach, ani w literaturze. Teoretycznie w ramach swobody kontraktowania strony mogą tak ograniczyć prawo osoby portretowanej, niemniej jednak stoi to w sprzeczności z zasadą autonomii jednostki (będącej podstawą wprowadzenia tego typu regulacji) i wolności zmiany podjętej decyzji[8], a nawet z potrzebą ochrony ludzkiej godności[9]. Mimo to czasami dopuszcza się koncepcję, według której ograniczenie swobody odwołania zgody na rozpowszechnianie wizerunku jest uzasadnione w sytuacji, gdy umowa o gospodarcze wykorzystanie wizerunku ma na celu wyłącznie realizację interesów majątkowych uprawnionego (np. gdy dochodzi do rozpowszechniania wizerunku w celu reklamowym, merchandisingowym). Wówczas, prawo do wizerunku zostałoby częściowo „sparaliżowane” na czas obowiązywania umowy[10]. Uprawniony będzie jednak mieć możliwość zakazania rozpowszechniania wizerunku, jeśli – w świetle nowych okoliczności – czynność ta będzie naruszać inne jego prawa osobiste, np. prawo do powyżej sytuacja nie budzi zasadniczych wątpliwości na gruncie RODO – tzn. zgoda na przetwarzanie danych w postaci rozpowszechniania wizerunku może być odwołana w każdym czasie, przy czym pozostanie ona bez wpływu na zgodność z prawem takiego przetwarzania przed jej odwołaniem[11]. Jednocześnie odwołanie zgody nie musi następować w taki sam sposób jak jej wyrażenie – administrator musi tylko zapewnić, aby było ono równie łatwe[12]. W przypadku odwołania zgody na przetwarzanie, przy jednoczesnym braku innej przesłanki legalizującej, podmiot danych może żądać usunięcia danych[13]. Sytuację administratora skomplikuje jednak wcześniejsze upublicznienie tych danych. Jeśli do niego doszło administrator ma obowiązek podjęcia tzw. rozsądnych działań w celu poinformowania innych administratorów przetwarzających te dane, że podmiot danych żąda realizacji prawa do bycia zapomnianym – a tym samym usunięcia wszystkich łączy (linków) do tych danych oraz ich kopii[14]. Działania podjęte w związku ze spełnieniem „obowiązku informacyjnego” wobec innych administratorów mają uwzględniać narzędzia i środki, którymi dysponuje podmiot zobowiązany oraz koszty takiej uzasadniony interes administratora jako przesłanka legalizująca Dopuszczalność przetwarzania przez pracodawcę danych osobowych w postaci wizerunku pracownika wymaga każdorazowej oceny. Przesłanką legalizującą dla przetwarzania tych danych może być także art. 6 ust. 1 lit. f) RODO – tj. niezbędność przetwarzania do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora[15]. Administrator chcący powołać się na tę okoliczność jest zobligowany do przeprowadzenia tzw. testu równowagi, który służy ustaleniu, czy interesy lub podstawowe prawa i wolności podmiotu danych nie mają charakteru nadrzędnego w stosunku do jego interesów. Co ważne, powinien on zostać przeprowadzony przed rozpoczęciem przetwarzania danych w oparciu o art. 6 ust. 1 lit. f) RODO, gdyż w istocie jego wynik przesądzi o możliwości powołania się na tę przesłankę przetwarzania. W przypadku ustalenia, że interesy podmiotu danych lub też jego prawa i wolności mają charakter nadrzędny nad interesem administratora przetwarzanie danych w oparciu o wskazany powyżej przepis nie jest możliwe – przesłanka ta ma zatem charakter negatywny. Należy w pełni podzielić stanowisko W. Chomiczewskiego, że niezbędność przetwarzania do realizacji uzasadnionego interesu administratora należy oceniać odrębnie dla konkretnych kategorii danych[16]. Odnosząc się zatem do wizerunku pracowników, z uzasadnionym interesem pracodawcy, a jednocześnie z niezbędnością przetwarzania, będziemy mieli do czynienia, gdy np. ich zdjęcia wraz z imionami i nazwiskami będą umieszczane ze względów bezpieczeństwa na kartach dostępu do pomieszczeń. Przesłanka z art. 6 ust. 1 lit. f) RODO w wielu wypadkach nie będzie jednak spełniona dla przetwarzania polegającego na upublicznieniu wizerunku. Wyjątkiem od tej zasady będzieprzykładowo umieszczenie wizerunku rzecznika prasowego spółki na jej stronach środki ochrony prawnej W razie rozpowszechniania wizerunku osoby na nim przedstawionej bez wymaganego prawem zezwolenia przysługują roszczenia wymienione w art. 78 ust. 1 Pr. Aut., tj. żądanie zaniechania rozpowszechniania wizerunku, usunięcia skutków niezgodnego z prawem rozpowszechniania czy też żądanie odpowiedniej kwoty tytułem zadośćuczynienia lub przekazania określonej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jednocześnie osobie, której dane dotyczą, przysługuje prawo do złożenia na działanie będące niezgodnym z prawem przetwarzaniem jej wizerunku skargi do organu nadzorczego[17], a także prawo do skutecznego środka ochrony prawnej przed sądem[18]. Naruszenie reguł przetwarzania danych obejmujących wizerunek, w tym np. jego bezprawne upublicznienie stanowi również podstawę do nałożenia na administratora kary pieniężnej, która w przypadku, gdy jest nim przedsiębiorstwo, może wynieść do 4 % jego całkowitego rocznego obrotu albo do 20 mln euro – w zależności od tego, która z kwot będzie kwotą wyższą. Takie przetwarzanie może także stanowić przestępstwo, zagrożone alternatywnie karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch[19].Ponadto podmiot, którego wizerunek rozpowszechniono bezprawnie, oprócz ww. uprawnień, może dochodzić swoich roszczeń na gruncie art. 24 ponieważ wizerunek jest traktowany jako dobro osobiste w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego (zob. art. 23 Z tego względu może domagać się zaniechania działania zagrażającego jego dobru osobistemu, zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Może również żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, podjęła czynności potrzebne do usunięcia jego skutków (np. złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie). Jeśli natomiast została wyrządzona szkoda majątkowa – poszkodowany może wnosić o jej naprawienie na zasadach ogólnych (tzn. wykazując działanie szkodzące, szkodę oraz związek przyczynowy pomiędzy tym działaniem a powstaniem szkody). Warto zaznaczyć, że opisane wyżej roszczenia mogą być dochodzone kumulatywnie (czyli łącznie) z roszczeniami wynikającymi z art. 78 ust. 1 Pr. Aut. Co więcej, samodzielną podstawę dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przez podmioty danych z tytułu poniesionej szkody majątkowej lub niemajątkowej stanowi art. 82 RODO[20].Autorzy artykułu: dr Joanna Łuczak-Tarka apl. adw. Adrianna Michałowicz[1] Tekst jedn. z 2018 r. poz. 1191.[2] J. Barta, R. Markiewicz, [w:] J. Barta, R. Markiewicz, Komentarz Pr. Aut, Warszawa 2011, s. 519.[3] P. Ślęzak [w:] P. Ślęzak, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, 2017, komentarz do art. 81, nb. 14-18.[4] Zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 14 RODO „dane biometryczne” oznaczają dane osobowe, które wynikają ze specjalnego przetwarzania technicznego, dotyczą cech fizycznych, fizjologicznych lub behawioralnych osoby fizycznej oraz umożliwiają lub potwierdzają jednoznaczną identyfikację tej osoby, takie jak wizerunek twarzy lub dane daktyloskopijne.[5] M. Kuba, [w:] E. Bielak – Jomaa, D. Lubasz (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2017, s. 276.[6] Art. 5 ust. 2 RODO.[7] Na temat wszystkich wymogów, które musi spełniać zgoda na przetwarzanie danych zob. D. Lubasz, [w:] E. Bielak – Jomaa, D. Lubasz (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2017, s. 351 i n. oraz Wytyczne Grupy Roboczej art. 29 RODO ds. Ochrony Danych dotyczące zgody z dnia r., 17/PL, WP (nieoficjalne tłumaczenie dostępne na stronie dostęp z dnia: r.).[8] T. Grzeszak [w:] J. Barta (red.), Prawo autorskie. System Prawa Prywatnego, t. 13, s. 811.[9] T. Targosz, Commercialisation of Personality Rights, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 2007, nr 3, s. 53.[10] T. Grzeszak [w:] J. Barta (red.), Prawo autorskie. System Prawa Prywatnego, t. 13, s. 814.[11] Art. 7 ust. 3 RODO.[12] Tamże.[13] Art. 17 ust. 1 lit. b) RODO.[14] Art. 17 ust. 2 RODO.[15] Lub stronę trzecią.[16] W. Chomiczewski, [w:] E. Bielak – Jomaa, D. Lubasz (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2017, s. 395.[17] Art. 77 ust. 1 RODO.[18] Art. 79 ust. 1 RODO.[19] Zob. art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych ( z 2018 r. poz. 1000).[20] Więcej zob. N. Zawadzka, [w:] E. Bielak – Jomaa, D. Lubasz (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2017, s. 1049 i n. Post Views: 94 682 Polecane artykuły Używamy cookies i podobnych technologii. Uzyskujemy do nich dostęp w celach statystycznych i zapewnienia prawidłowego działania strony. Możesz określić w przeglądarce warunki przechowywania cookies i dostępu do nich. Więcej Nasza siedziba znajduje się w Łodzi. Nasze akta rejestrowe prowadzi Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XX Wydział Gospodarczy KRS, numer KRS 465886, NIP możesz się z nami skontaktować?listownie: ul. Żwirki 17, 90-539 Łódźe-mailem na adres: info@ masz prawa?1. dostępu do Twoich danych,2. ich poprawiania,3. żądania ich usunięcia,4. ograniczenia przetwarzania,5. wniesienia sprzeciwu co do przetwarzania Twoich danych zrobić gdy uważasz, że przetwarzamy Twoje dane niezgodnie z wymogami prawnymi?Możesz wnieść skargę do organu nadzorczego. W Polsce jest to Prezes Urzędu Ochrony Danych co nam Twoje dane, czyli w jakim celu je przetwarzamy?1. odpowiedzi na Twoją wiadomość lub rozwiązania poruszonej przez Ciebie sprawy,2. marketingowym polegającym na promocji naszych towarów i usług oraz nas musisz podawać nam swoje dane?Jest to dobrowolne, lecz bez podania Twoich danych kontaktowych nie będziemy mogli odpowiedzieć na Twoją wiadomość i możemy nie móc rozwiązać poruszonej przez Ciebie jakiej podstawie prawnej przetwarzamy Twoje dane?Art. 6 ust. 1 lit. f RODO, czyli tego prawnie uzasadnionym interesem jest udzielenie odpowiedzi na Twoje pytanie lub rozwiązanie poruszonej przez Ciebie sprawy oraz prowadzenie naszego przekażemy Twoje dane?1. podmiotom zajmującym się hostingiem (przechowywaniem) strony oraz danych osobowych dla nas,2. dostawcom narzędzi służących do analityki działania długo będziemy przetwarzać Twoje dane?1. przez czas potrzebny na udzielenie odpowiedzi na Twoje pytanie lub rozwiązanie poruszonej przez Ciebie sprawy,2. prowadzenia działań marketingowych przez nas albo do czasu wyrażenia przez Ciebie sprzeciwu wobec dalszego przetwarzania danych w celach po przekazaniu nam danych możesz sprzeciwić się ich przetwarzaniu?Tak. Możesz to zrobić w dwóch sytuacjach, gdy przetwarzamy Twoje dane:1. na potrzeby marketingu bezpośredniego; takiego sprzeciwu nie musisz uzasadniać,2. na podstawie innych naszych prawnie uzasadnionych interesów; taki sprzeciw wymaga uzasadnienia Twoją szczególną sytuacją. Nasza siedziba znajduje się w Łodzi. Nasze akta rejestrowe prowadzi Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XX Wydział Gospodarczy KRS, numer KRS 465886, NIP możesz się z nami skontaktować?listownie: ul. Żwirki 17, 90-539 Łódźe-mailem na adres: info@ masz prawa?1. dostępu do Twoich danych,2. ich poprawiania,3. żądania ich usunięcia,4. ograniczenia przetwarzania,5. wniesienia sprzeciwu co do przetwarzania Twoich danych zrobić gdy uważasz, że przetwarzamy Twoje dane niezgodnie z wymogami prawnymi?Możesz wnieść skargę do organu nadzorczego. W Polsce jest to Prezes Urzędu Ochrony Danych co nam Twoje dane, czyli w jakim celu je przetwarzamy?1. odpowiedzi na Twoją wiadomość lub rozwiązania poruszonej przez Ciebie sprawy,2. marketingowym polegającym na promocji naszych towarów i usług oraz nas samych, a na podstawie Twojej zgody wysyłaniu do Ciebie newslettera. Będziemy także analizowali czy zapoznajesz się z naszymi newsletterami, i które z informacji w nich zawartych czytasz musisz podawać nam swoje dane?Jest to dobrowolne, lecz bez podania Twoich danych kontaktowych nie będziemy mogli odpowiedzieć na Twoją wiadomość i możemy nie móc rozwiązać poruszonej przez Ciebie jakiej podstawie prawnej przetwarzamy Twoje dane?1. Art. 6 ust. 1 lit. f RODO, czyli tego prawnie uzasadnionym interesem jest udzielenie odpowiedzi na Twoje pytanie lub rozwiązanie poruszonej przez Ciebie sprawy oraz prowadzenie naszego marketingu, a także analizowanie czy czytasz nasze newslettery, i które z informacji w nich zawartych czytasz Jeżeli wyrazisz zgodę na otrzymywanie komunikatów marketingowych również na Twój adres e-mail, to podstawą prawną będzie także art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną oraz art. 172 ustawy Prawo przekażemy Twoje dane?1. podmiotom zajmującym się hostingiem (przechowywaniem) strony oraz danych osobowych dla nas,2. dostawcom narzędzi służących do:a. analityki działania strony,b. dostawcom narzędzi służących do wysyłania długo będziemy przetwarzać Twoje dane?1. przez czas potrzebny na udzielenie odpowiedzi na Twoje pytanie lub rozwiązanie poruszonej przez Ciebie sprawy,2. prowadzenia działań marketingowych przez nas albo do czasu wyrażenia przez Ciebie sprzeciwu wobec dalszego przetwarzania danych w celach marketingowych albo odwołania zgody na wysyłanie wiadomości na Twój adres e-mail. Odwołanie przez Ciebie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania przed wycofaniem po przekazaniu nam danych możesz sprzeciwić się ich przetwarzaniu?Tak. Możesz to zrobić w dwóch sytuacjach, gdy przetwarzamy Twoje dane:1. na potrzeby marketingu bezpośredniego; takiego sprzeciwu nie musisz uzasadniać,2. na podstawie innych naszych prawnie uzasadnionych interesów; taki sprzeciw wymaga uzasadnienia Twoją szczególną sytuacją. Nasza siedziba znajduje się w Łodzi. Nasze akta rejestrowe prowadzi Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XX Wydział Gospodarczy KRS, numer KRS 465886, NIP możesz się z nami skontaktować?listownie: ul. Żwirki 17, 90-539 Łódźe-mailem na adres: info@ masz prawa?1. dostępu do Twoich danych,2. ich poprawiania,3. żądania ich usunięcia,4. ograniczenia przetwarzania,5. wniesienia sprzeciwu co do przetwarzania Twoich danych zrobić gdy uważasz, że przetwarzamy Twoje dane niezgodnie z wymogami prawnymi?Możesz wnieść skargę do organu nadzorczego. W Polsce jest to Prezes Urzędu Ochrony Danych co nam Twoje dane, czyli w jakim celu je przetwarzamy?W celu marketingu nas i naszych usług, w tym w celu wysyłania do Ciebie naszego newslettera, a także analizowania czy zapoznajesz się z naszymi newsletterami, i które z informacji w nich zawartych czytasz musisz podawać nam swoje dane?Jest to dobrowolne. Bez ich podania nie będziesz jednak mógł otrzymywać jakiej podstawie prawnej przetwarzamy Twoje dane?1. Art. 6 ust. 1 lit. f RODO, czyli tego prawnie uzasadnionym interesem jest prowadzenie marketingu własnych usług, a także analizowanie czy czytasz nasze newslettery, i które z informacji w nich zawartych czytasz art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną oraz art. 172 ustawy Prawo przekażemy Twoje dane?1. Dostawcom narzędzi do:a. analityki ruchu na stronie,b. wysyłki newsletterów,2. Podmiotom zajmującym się hostingiem (przechowywaniem) strony oraz danych osobowych dla długo będziemy przetwarzać Twoje dane?Przez czas prowadzenia działań marketingowych przez nas albo do czasu wyrażenia przez Ciebie sprzeciwu wobec dalszego przetwarzania danych w celach marketingowych, albo odwołania zgody na wysyłanie wiadomości na Twój adres e-mail. Odwołanie przez Ciebie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania przed wycofaniem po przekazaniu nam danych możesz sprzeciwić się ich przetwarzaniu?Tak. Możesz to zrobić w dwóch sytuacjach, gdy przetwarzamy Twoje dane:1. na potrzeby marketingu bezpośredniego; takiego sprzeciwu nie musisz uzasadniać,2. na podstawie innych naszych prawnie uzasadnionych interesów; taki sprzeciw wymaga uzasadnienia Twoją szczególną sytuacją.

1. Właściciel pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, pojazdu wolnobieżnego wchodzącego w skład kolejki turystycznej, motoroweru lub przyczepy jest obowiązany przedstawiać go do badania technicznego. 2. Badania techniczne dzieli się na badania okresowe, badania dodatkowe oraz badania co do zgodności z warunkami technicznymi. 3. Okresowe badanie techniczne po raz pierwszy jest przeprowadzane przed pierwszą rejestracją pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 4. Badaniu, o którym mowa w ust. 3, nie podlega: 1) nowy pojazd, dla którego wydano świadectwo zgodności WE, świadectwo zgodności, dopuszczenie jednostkowe pojazdu, decyzję o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwo dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu; 2) zarejestrowany pojazd: a) na którego typ wydano świadectwo homologacji typu WE pojazdu – w okresie od dnia pierwszej rejestracji za granicą do dnia terminu okresowego badania technicznego, ustalonego na podstawie ust. 5, lub b) w którego dowodzie rejestracyjnym lub innym dokumencie wydanym przez właściwy organ państwa członkowskiego przedstawionym do rejestracji, zawarta jest informacja o wykonanym badaniu technicznym i jego terminie ważności – z wyjątkiem taksówki, pojazdu uprzywilejowanego lub pojazdu odpowiednio przystosowanego lub wyposażonego zgodnie z przepisami o przewozie towarów niebezpiecznych, pojazdu z zamontowanym urządzeniem technicznym podlegającym dozorowi technicznemu oraz pojazdu przystosowanego konstrukcyjnie do ruchu lewostronnego. 5. Okresowe badanie techniczne pojazdu przeprowadza się corocznie, z zastrzeżeniem ust. 6–10. 6. Okresowe badanie techniczne samochodu osobowego, samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, motocykla lub przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t przeprowadza się przed upływem 3 lat od dnia pierwszej rejestracji, następnie przed upływem 5 lat od dnia pierwszej rejestracji i nie później niż 2 lata od dnia przeprowadzenia poprzedniego badania technicznego, a następnie przed upływem kolejnego roku od dnia przeprowadzenia badania. Nie dotyczy to pojazdu przewożącego towary niebezpieczne, taksówki, pojazdu samochodowego konstrukcyjnie przeznaczonego do przewozu osób w liczbie od 5 do 9, wykorzystywanego do zarobkowego transportu drogowego osób, pojazdu marki „SAM”, pojazdu zasilanego gazem, pojazdu uprzywilejowanego oraz pojazdu używanego do nauki jazdy lub egzaminu państwowego, które podlegają corocznym badaniom technicznym. 7. Okresowe badanie techniczne ciągnika rolniczego, przyczepy rolniczej oraz motoroweru przeprowadza się przed upływem 3 lat od dnia pierwszej rejestracji, a następnie przed upływem każdych kolejnych 2 lat od dnia przeprowadzenia badania. 8. Przepisy ust. 6 i 7 dotyczą również pojazdów, o których mowa w ust. 6 i 7, zarejestrowanych po raz pierwszy za granicą. W tym przypadku za dzień pierwszej rejestracji, o której mowa w ust. 6 i 7, przyjmuje się dzień pierwszej rejestracji za granicą. 9. Okresowe badanie techniczne autobusu przeprowadza się przed upływem roku od dnia pierwszej rejestracji i następnie co 6 miesięcy. 10. Przyczepa lekka i pojazd zabytkowy nie podlegają okresowym badaniom technicznym. W przypadku pojazdu zabytkowego, wykorzystywanego do zarobkowego transportu drogowego podlega on corocznym badaniom technicznym. 11. Niezależnie od badań, o których mowa w ust. 3–5, dodatkowemu badaniu technicznemu podlega pojazd: 1) skierowany przez organ kontroli ruchu drogowego: a) w razie uzasadnionego przypuszczenia, że zagraża bezpieczeństwu ruchu lub narusza wymagania ochrony środowiska, b) który uczestniczył w wypadku drogowym, w którym zostały uszkodzone zasadnicze elementy nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy, z zastrzeżeniem pkt 5, lub noszący ślady uszkodzeń albo którego stan techniczny wskazuje na naruszenie elementów nośnych konstrukcji pojazdu, mogące stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego; 2) skierowany przez starostę albo na wniosek posiadacza pojazdu: a) w celu identyfikacji lub ustalenia danych niezbędnych do jego rejestracji, b) jeżeli z dokumentów wymaganych do jego rejestracji wynika, że uczestniczył on w wypadku drogowym, lub narusza wymagania ochrony środowiska; 2a) skierowany przez starostę po otrzymaniu: a) informacji, o której mowa w art. 54f ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, b) wniosku organu kontroli ruchu drogowego o konieczności przeprowadzenia dodatkowego badania technicznego pojazdu kategorii M2, M3, N2 i N3, przyczepy kategorii O3 i O4 i ciągnika kołowego kategorii T5 użytkowanego na drodze publicznej do wykonywania zarobkowego przewozu rzeczy; 3) w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym, z zastrzeżeniem art. 66 ust. 4 pkt 5 i 6, z wyłączeniem montażu instalacji do zasilania gazem; 4) który ma być używany jako taksówka, pojazd uprzywilejowany, pojazd do nauki jazdy, pojazd do przeprowadzania egzaminu państwowego lub pojazd odpowiednio przystosowany lub wyposażony zgodnie z przepisami o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych; 5) w którym została dokonana naprawa wynikająca ze szkody istotnej; 6) w którym w czasie badania technicznego stwierdzono ślady uszkodzeń lub naruszenie elementów nośnych konstrukcji pojazdu, mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego; 7) dla którego określono wymagania techniczne w przepisach o podatku od towarów i usług, w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych lub w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych; 8) autobus, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h, co do zgodności z dodatkowymi warunkami technicznymi; 9) dla którego określono dodatkowe wymagania techniczne w międzynarodowych porozumieniach dotyczących międzynarodowego transportu drogowego; 10) wyposażony w blokadę alkoholową. 11a. Badaniu co do zgodności z warunkami technicznymi podlega pojazd zabytkowy przed pierwszą rejestracją na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 12. Badanie techniczne pojazdu z zamontowanym urządzeniem technicznym podlegającym dozorowi technicznemu może być przeprowadzone po przedstawieniu dokumentu wydanego przez właściwy organ dozoru technicznego, stwierdzającego sprawność urządzenia technicznego. 12a. Badanie techniczne pojazdu wyposażonego w blokadę alkoholową przeprowadza się po przedstawieniu dokumentu potwierdzającego kalibrację blokady alkoholowej, wystawionego przez producenta urządzenia lub jego upoważnionego przedstawiciela, ważnego przez okres 12 miesięcy od dnia wystawienia. 13. W razie powstania trudności w ustaleniu parametrów pojazdu, badanie techniczne może być przeprowadzone po przedstawieniu opinii rzeczoznawcy samochodowego, o którym mowa w art. 79a. 14. Termin ważności badania technicznego pojazdu, o którym mowa w ust. 4 pkt 2 lit. b, uznaje się, o ile nie jest dłuższy niż termin ważności badania technicznego ustalany na podstawie ust. 5–10. 15. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, zakres i sposób przeprowadzenia badań technicznych oraz wzory dokumentów stosowanych przy tych badaniach, uwzględniając w szczególności zakres warunków technicznych pojazdów podlegających badaniu. 16. Minister właściwy do spraw transportu, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpiecznego korzystania z pojazdów zabytkowych oraz zakres warunków technicznych tych pojazdów podlegających badaniu, określi, w drodze rozporządzenia, zakres i sposób przeprowadzania badań zgodności tych pojazdów z warunkami technicznymi, wzory dokumentów związanych z tymi badaniami.

W artykule Trener i jego prawa autorskie do materiałów szkoleniowych przybliżyłem zasady, na jakich nauczyciele i szkoleniowcy mogą korzystać z cudzych ćwiczeń i metod prowadzenia zajęć oraz z grafik, filmów lub tekstów. Pisałem również o tym, co zrobić, gdy uczestnik zajęć żąda „udostępnienia” mu skryptu albo całej prezentacji ze szkolenia. Dzisiaj odpowiem na zadawane przez Was pytania o to, co zrobić w sytuacji, gdy uczestnik szkolenia lub lekcji chce udostępnić w Internecie nagrania lub fotografie z zajęć? Kto powinien wyrazić na to zgodę? I czy nauczyciel może obdarowywać swoich kursantów kserokopiami różnych publikacji, niekoniecznie własnego autorstwa? W obu przypadkach wskazana jest duża ostrożność. Na ile duża? O tym poniżej. Prawa autorskie w pracy nauczyciela. Prawa autorskie w pracy nauczyciela – zakres ochrony Na początek trzeba zauważyć, że nie wszystkie wytwory pracy intelektualnej są objęte prawem autorskim. Nie są chronione na przykład: akty normatywne lub ich urzędowe projekty; urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole; opublikowane opisy patentowe lub ochronne; proste informacje prasowe. Co to oznacza dla nauczyciela? To, że może z nich swobodnie korzystać na użytek szkoleń. Oczywiście z zastrzeżeniem, że urzędowe dokumenty i materiały mogą zawierać treści chronione innymi przepisami, np. dotyczącymi ochrony danych osobowych. Więcej na ten temat dowiecie się z naszego cyklu dot. RODO. Prawa autorskie w pracy nauczyciela – dozwolony użytek publiczny Jak sprawa wygląda w razie rozpowszechniania wśród uczestników ksero, skanu czy printscreen publikacji, które nie są „prostymi informacjami prasowymi”? Np. artykułów stworzonych przez autorów tworzących materiały edukacyjne na Nie mówiąc o artykułach naukowych, rozdziałach książek, ale również ilustracjach i nośnikach z nagraniami audiowizualnymi. Czy w tym przypadku zawsze można powołać się na tzw. dozwolony użytek publiczny lub prawo cytatu? Można, ale nie zawsze… Reguły korzystania z dozwolonego użytku publicznego są bardziej złożone od zasad dozwolonego użytku osobistego. Nauczyciel może mieć najczęściej do czynienia z art. 27 prawa autorskiego. Zgodnie z tym przepisem: instytucje oświatowe (1) czyli szkoły, placówki kształcenia ustawicznego, placówki doskonalenia nauczycieli, uczelnie (2), zarówno publiczne, jak i niepubliczne, akademickie oraz zawodowe, jednostki naukowe (3), więc podstawowe jednostki organizacyjne uczelni, PAU, jednostki naukowe PAN, instytuty badawcze mogą na potrzeby zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych lub w celu prowadzenia badań naukowych, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz zwielokrotniać w tym celu rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów. Ponadto w myśl tego przepisu, jeżeli utwór jest udostępniony online, korzystanie z niego nawet w podanych celach jest dozwolone wyłącznie dla ograniczonego kręgu osób uczących się, nauczających lub prowadzących badania naukowe. Jeżeli trener nie prowadzi zajęć w uczelni czy szkole, pozostaje mu skorzystać z prawa cytatu, ponieważ otwiera ono o wiele szersze możliwości. Prawa autorskie w pracy nauczyciela – prawo cytatu Prawo cytatu to uprawnienie, które polega na tym, że wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości (art. 29 pr. aut.). Prowadzenie szkoleń zdecydowanie służy „wyjaśnianiu” i „nauczaniu”. Trzeba jednak zauważyć, że cytat (np. fragment artykułu prasowego czy monografii) musi stanowić część utworu w rozumieniu prawa autorskiego. W pracy trenerskiej takim utworem może być skrypt z komentarzami do prezentowanych treści. Warto zwrócić uwagę, że sam zbiór, antologia lub wybór cudzych utworów może być objęty prawem autorskim, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter (art. 3 pr. aut.). Przykładem(4) takich nowatorskich zestawień są zbiory orzeczeń, zbiory wzorów pism urzędowych, leksykony malarstwa. Jeżeli praktykujemy rozdawanie czy wysyłanie mailem kopii cudzych utworów lub ich fragmentów, szczególnego znaczenia nabiera inna zasada dozwolonego użytku i prawa cytatu. Zgodnie z art. 35. prawa autorskiego: dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy. Pod tymi sformułowaniami kryje się obowiązek poszanowania interesów majątkowych twórcy. Przepisy prawa autorskiego nie zakazują wprost używania prawa cytatu w celach komercyjnych. Natomiast masowe kopiowanie i rozpowszechnianie np. fragmentów książki, czasopisma czy filmu dokumentalnego może co prawda przysporzyć sławy ich autorom, ale jednocześnie może zmniejszyć ich zyski. W takiej sytuacji twórca lub – w praktyce częściej – jego wydawca, mają prawo zgłosić się do trenera z żądaniem wynagrodzenia. Warto więc zastanowić się, w jak dużej skali będziemy kopiować cudzy utwór lub jego fragmenty i rozdawać je kursantom. Zwłaszcza, jeśli utwór jest dostępny odpłatnie. Wtedy wskazane jest porozumieć się z wydawcą. Zresztą, także wtedy, gdy planujemy masowo kopiować i rozdawać… własne dzieła. Takie zachowanie może bowiem naruszyć naszą umowę wydawniczą (zobacz: Poradnik dla autorów: Autor kontra Wydawca). Złoty środek może stanowić udostępnianie kursantom materiałów tylko na czas zajęć, a nie na „własność”. Osobnym zagadnieniem jest używanie przez trenerów jako pomocy dydaktycznych materiałów, które przetłumaczono na lub z obcego języka. Zdarzyło to się Wam? Tak? A uzyskaliście zgodę autora tekstu na rozpowszechnienie opracowania jego dzieła? Już wyjaśniam, o czym mowa. Prawa autorskie w pracy nauczyciela – zgoda na korzystanie z tłumaczenia Tłumaczenie stanowi jeden z rodzajów tzw. opracowania utworu pierwotnego, czyli twórczej ingerencji w cudzy utwór. Samo stworzenie opracowania (utworu zależnego) nie wymaga zgody twórcy utworu pierwotnego, lecz rozporządzanie nim i korzystanie z niego już tak. Jest to szersze pojęcie, niż opublikowanie i obejmuje również np. wręczenie naszym kursantom przekładu artykułu z zagranicznego portalu czy tłumaczenia rozdziału książki. Nie ma znaczenia, czy translacji dokonaliśmy sami bądź z czyjąś pomocą. Taka zgoda może być wyrażona w dowolnej formie, jako jednostronna czynność prawna, albo w formie umowy między twórcą utworu, z którego zaczerpnięto elementy twórcze a twórcą utworu zależnego (np. tłumaczem). Zgoda twórcy utworu pierwotnego nie będzie wymagana: Po pierwsze, gdy autorskie prawa majątkowe do utworu wygasły (ile trwa czas ochrony praw autorskich? O tym dowiesz się z artykułu Jak długo trwa ochrona praw autorskich?); Po drugie, w przypadku przekładu treści nieobjętych prawem autorskim. Są to np. akty normatywne lub ich urzędowe projekty oraz pozostałe kategorie, które wymieniłem na samym początku tego tekstu. Jeżeli zajmujesz się tłumaczeniami, polecam moje wcześniejsze artykuły – Tłumaczenie według prawa autorskiego i Prawa autorskie w umowie z tłumaczem. Zmieńmy temat na taki, który zawsze powraca i zwykle wywołuje emocje przy okazji promowania różnych wydarzeń. Chodzi o prawo do wizerunku. Jak za chwilę się przekonacie, nie dotyczy ono tylko modelek i modeli. Prawa autorskie w pracy nauczyciela – ochrona wizerunku Pisaliśmy już w na temat prawa do wizerunku i jego ochrony. Zawsze warto przypomnieć, że każde rozpowszechnienie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Od tej zasady przewidziano wyjątki (zobacz: Ochrona wizerunku uczestników imprez publicznych). Zezwolenie na korzystanie z wizerunku nie będzie konieczne gdy rozpowszechniamy wizerunek osoby stanowiącej tylko szczegół całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza (art. 81 ust. 2 pkt 2 pr. aut.). Czy szkolenie, jest przykładem zgromadzenia lub publicznej imprezy, a więc nie musimy otrzymać zgody jego uczestników na opublikowanie np. w Internecie ich zdjęć lub nagrania z zajęć, na których będą oni widoczni? Sprawa jest złożona, już wyjaśniam. Przyjmijmy dwie sytuacje. W pierwszej, szkolenie jest prowadzone dla stosunkowo licznej grupy, przez kilku trenerów, na przestronnej sali lub w podgrupach. Wówczas, jest uzasadnione przyjąć, że wizerunek każdego sportretowanego uczestnika stanowi jedynie „element tła”, „szczegół całości”, a jego usunięcie nie zmieniłoby przekazu całej fotografii czy nagrania. Nie będzie więc koniecznie uzyskanie zgody na rozpowszechnianie wizerunku uczestników; W drugiej sytuacji zgoda będzie wymagana, gdy mamy do czynienia z utrwaleniem przebiegu zajęć z relatywnie małą liczbą osób, gdyż trudno uznać, że każda z nich stanowi jedynie „szczegół całości”. W obu wariantach, tj. niezależnie od frekwencji na naszym szkoleniu, powinno wziąć się pod uwagę, czy portretujemy każdego z uczestników z osobna lub tych, którzy zabierają głos, prezentują przy flipcharcie efekty pracy w podzespołach, odgrywają scenki itd. Wtedy zgoda na rozpowszechnianie wizerunku będzie konieczna. Kto powinien jej udzielić? Prawa autorskie w pracy nauczyciela – zgoda na rozpowszechnianie wizerunku Zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku udziela osoba na nim przedstawiona. Jeśli prowadzimy szkolenie dla pracowników danej firmy, członków stowarzyszenia czy studentów jednej uczelni, takiej zgody nie może „zastępczo” wyrazić w ich imieniu pracodawca, przełożony czy w ogóle organizator szkolenia. Niemniej zgoda może być udzielona „następczo” czyli już po utrwaleniu wizerunku, np. gdy pracodawca/organizator/trener stwierdzi po pewnym czasie, że oprócz dodania zdjęć na fanpage, chciałby dodać je do swojego papierowego folderu/portfolio czy opublikować w prasie, a zgoda początkowo nie obejmowała utrwalenia wizerunku w drukowanej formie. Osoba przedstawiona na fotografii (lub innym materialnym nośniku jej wizerunku), może dowolnie ograniczyć zakres zezwolenia na jego rozpowszechnianie – zezwolić na publikację tylko w oznaczonym czasopiśmie lub np. tylko w związku z określonym tekstem artykułu prasowego, a nawet wyznaczyć granice czasowe publikacji itp (5). Zgoda może przybrać dowolną formę, musi być jednak niewątpliwa. Prawa autorskie w pracy nauczyciela – podsumowanie Podsumowując dzisiejsze rozważania o kolejnych aspektach prawnych pracy trenera i nauczyciela, pozostawiam Was z kilkoma praktycznymi sugestiami: Prowadząc zajęcia dydaktyczne na uczelni, w placówce oświaty czy instytucie badawczym, masz prawo nieodpłatnie i bez zgody autora korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale oraz w tłumaczeniu, a także zwielokrotniać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów (dozwolony użytek publiczny); Prowadząc zajęcia dla innych zleceniodawców, możesz rozprowadzać wśród uczestników fragmenty książek czy publikacji prasowych na zasadach prawa cytatu; Zarówno dozwolony użytek publiczny, jak i prawo cytatu powinno być stosowane z umiarem, ponieważ te uprawnienia nie mogą naruszać interesów majątkowych twórcy, z którego utworów korzystamy, ale też jego dobrego imienia (uwaga na zjadliwą, bezpodstawną krytykę…); Rozporządzenie i korzystanie z opracowań utworu pierwotnego wymaga zgody jego twórcy. Jako trenerzy najczęściej możecie spotkać się z tym obowiązkiem, posiłkując się podczas zajęć tłumaczeniami tekstów oraz własnymi streszczeniami cudzych utworów; Jeżeli systematycznie lub w znacznych nakładach kopiujesz i udostępniasz choćby fragmenty cudzych (albo własnych!) dzieł, wskazane jest uzyskać zgodę wydawcy; Dla bezpieczeństwa wskazane jest również uzyskanie od uczestników szkolenia (od każdego uczestnika z osobna) zgody na rozpowszechnianie wizerunku, o ile rzecz jasna chcemy wykorzystać zdjęcia/nagrania z zajęć. W konkretnych przypadkach może być bardzo trudno stwierdzić, czy taka zgoda nie była potrzebna, ponieważ kursanci stanowili – z całym szacunkiem, ale tak określa to ustawa – „tylko szczegół całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza”. Jeżeli uczestnik lub organizator szkolenia upiera się przy tym, by fotografować lub nagrywać samą prezentację, trener zawsze może powołać się na ochronę nie tylko praw autorskich, ale również swoich dóbr osobistych. Jeżeli w Waszej pracy trenerskiej spotkaliście się z jeszcze innymi problemami z zakresu prawa autorskiego, piszcie śmiało w komentarzach. Czy chcielibyście, abym w jednym z następnych tekstów zajął się prawami autorskimi do nagrań webinarium i zasadami udostępniania ich w Internecie? Dajcie znać w komentarzach poniżej. *** (1) Instytucje oświatowe zdefiniowano w art. 6 ust. 1 pkt 13 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w związku z 2 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.). (2) Definicje uczelni i jej rodzajów znajdziemy w art. 2 ust. 2 pkt 1 i następnych Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym ( Dz. U. z 2017 r., poz. 2183). (3) Jednostki naukowe zdefiniowano w art. 2 ust 9 Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki ( Dz. U. z 2018 r. poz. 87), a także – bardziej ogólnie – w art. 2 ust. 1 punkt 34 Ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym. (4) J. Barta, M. Markiewicz, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, wyd. V, LEX 8545, komentarz do art. 3, teza 2. (5) Wyrok SA w Krakowie z 19 grudnia 2001 r., I ACa 957/01, TPP 2002, nr 3, s. 107.

Problematyczne jest nadal to, czy w art. 23 i art. 81 ust. 1 mowa jest o tym samym, czy też o różnych dobrach. Według pierwszego poglądu28 zarówno ochrona z kodeksu cywilnego (art. 23), jak i prawa au-torskiego (81 ust. 1) dotyczy tego samego dobra prawnego. Funkcją art. 81 ust. byłoby w takim wypadku jedynie dookreślenie, doprecyzowanie zakresu ochrony wizerunku statuowanej przez przepisy kodeksu cywilne-go. Za takim poglądem zdaniem jego zwolenników przemawiać mają argu-menty natury systemowej i celowościowej. Zatem wizerunek, niezależnie od tego, czy dochodzimy jego ochrony na podstawie przepisów czy prawa autorskiego, powinien być rozumiany jednakowo – jako „ustale-nie obrazu fizycznego zdatne do zwielokrotniania i do rozpowszechnienia”29. 26 Por. K. Czyżewski, s. 247. 27 T. Grzeszak, s. 543. Pewne wątpliwości może budzić to, jak dobro osobiste może zostać „od-kryte” – autorce chodziło tu zapewne o ustalenie przez sądy istnienia takiego dobra. 28 Reprezentowanego przez A. Matlak, s. 321. 29 Ibidem. Reprezentowany jest również pogląd odmienny30, według którego, sko-ro mamy dwa różne reżimy ochsko-rony wizerunku, to w każdym z nich po-winniśmy to pojęcie rozumieć odmiennie. Wynika ono z tezy, że art. 23 pełni inną funkcję niż art. 81 – upraszczając nieco te rozważania można powiedzieć, że art. 23 chroni osobę przed naruszeniem jej in-nych dóbr osobistych (jak prywatność, cześć, godność) za pośrednictwem wizerunku (np. opublikowanie w prasie karykatury obrażającej jakąś oso-bę), zaś art. 81. ust. 1 chroni swobodę, dowolność jednostki ludzkiej w decydowaniu, czy i w jaki sposób jej podobizna zostanie rozpowszech-niona (dla przyznania ochrony nie jest konieczne wykazanie naruszenia żadnego innego dobra osobistego), i jednocześnie interes ekonomiczny, jaki z wizerunkiem niektórych osób może się wiązać (znani aktorzy, spor-towcy). Zatem wizerunek z art. 81 ust. 1 to „odwzorowanie fizycz-nych cech człowieka, ewentualnie w połączeniu z charakterystycznymi dla niego rekwizytami ubioru”,31 pozwalającymi na identyfikację takiej osoby (taka definicja może być zakwalifikowana do pierwszej grupy poglą-dów na temat istoty wizerunku – o której była mowa wyżej – utożsamiają-cej go z wyglądem danej osoby). To samo pojęcie w art. 23 oznacza zaś „obraz postaci człowieka” jaki powstaje w odbiorze publicznym32, od-wzorowanie cech fizycznych osoby (jest to zatem definicja podobna do tej, którą zaproponował S. Grzybowski). Dalej autorka tego poglądu twierdzi, że pomiędzy tak rozumianymi przepisami art. 23 i 81 zachodzi kumulatywny zbieg przepisów (co oznacza, że pokrzywdzony może domagać się ochrony bądź na podsta-wie jednego przepisu, bądź drugiego, ale może również połączyć roszcze-nia z obu podstaw33). Zauważyć należy, że istotnie bardzo często będzie tak, że naruszenie swobody dysponowania własnym wizerunkiem będzie jednocześnie naruszeniem innego dobra osobistego (cześć, prywatność). Może być jednak tak (jak w podawanym przez E. Traple przykładzie za-mieszczenia czyjejś fotografii na wystawie, bez zgody osoby przedstawio-30 E. Traple, s. 813-816. 31 Ibidem, s. 816. 32 Ibidem, s. 816. 33 Z. Radwański, A. Olejniczak, Prawo zobowiązań. Cześć ogólna, Warszawa 2005, s. 365. nej), że nie dojdzie do naruszenia żadnego innego dobra prawnego poza wizerunkiem34. Wtedy zaś osoba przedstawiona będzie mogła zakazać roz-powszechniania wizerunku tylko na podstawie art. 81 ust. 1 rosz-czenie zaś oparte na podstawie art. 23 rozumianego tak jak powyżej, będzie niezasadne ze względu na brak naruszenia innego dobra osobistego. Nie można zatem w takiej sytuacji mówić o kumulatywnym zbiegu przepi-sów. Z poglądem o „wielości wizerunków” w prawie polskim trudno się zgo-dzić także z innego względu. E. Traple twierdzi, iż w art. 23 chodzi o ochronę wartości idealnej, jaką jest „poszanowanie spokoju psychicznego człowieka”35, stąd zaś ma wynikać, iż tylko takie rozpowszechnienie wize-runku, które uderza jednocześnie w inne dobra wymienione w tym przepi-sie (cześć) bądź chronione przez orzecznictwo (prywatność, kult pamięci bliskiej osoby zmarłej), mieści się w hipotezie norm z art. 23 i 24 Moż-na jedMoż-nak bronić także poglądu odmiennego. Kierując się niezachwianą wiarą w racjonalność polskiego ustawodawcy, należy stwierdzić, iż taki właśnie ustawodawca nie wymieniałby wyraźnie w treści przepisu osobne-go dobra, jakim jest wizerunek, tylko po to, aby za jeosobne-go pośrednictwem chronić inne dobra również wymienione w art. 23 bądź te, których ochronę za zasadną uzna orzecznictwo (poprzestałby zatem na wyraźnym wyszczególnieniu czci). Gdyby przyjąć pogląd cytowany wyżej, umiesz-czenie wizerunku w treści art. 23 byłoby pozbawione sensu, gdyż to nie on jest chroniony, ale inne dobra osobiste – sam wizerunek pełni tylko rolę środka, narzędzia do dokonywania ich naruszeń. Należy zatem moim zdaniem za trafny uznać pogląd odmienny, a mianowicie, że „wizerunek jest samodzielnym dobrem osobistym, nie stanowi jedynie przejawu, czy specjalnego aspektu prywatności”36 czy innego dobra osobistego. 34 W szczególności nie dojdzie wtedy moim zdaniem do naruszenia „spokoju psychicznego związanego ze sferą prywatności” (co sugeruje wspomniana Autorka), gdyż wizerunek przedstawiony na konkret-nej fotografii nie musi wiązać się w żaden sposób ze sferą życia rodzinnego, prywatnego czy intymne-go danej osoby (np. przypadkowa osoba została uwieczniona w trakcie spaceru ulicami Krakowa). Je-śli w takiej sytuacji zostanie wniesione powództwo, to głównie dla ochrony interesów majątkowych – tzn. uzyskania wynagrodzenia za rozpowszechnianie wizerunku. 35 E. Traple, s. 814. Reasumując, art. 23 nie stanowi zatem podstawy do opracowania innej definicji wizerunku, niż tej przyjętej na gruncie prawa autorskiego. W obu przypadkach chodzi o to samo dobro (które można naruszyć niezależnie od innych), zawsze zachodzi zbieg kumulatywny przepisów, a tylko od wy-boru pokrzywdzonego zależałoby, czy będzie dochodził swych roszczeń z art. 23 w zw. z 24 czy art. 81 ust. 1 czy z obu tych przepisów. Koniec powyższym wątpliwościom mogłaby przynieść postulowana przez wielu przedstawicieli doktryny ( J. Bartę i R. Markiewicza37, A. Matlaka38) interwencja ustawodawcy i uregulowanie ochrony wizerunku wyłącznie w kodeksie cywilnym (połączone z uchyleniem art. 81 i 83 Potwierdzałoby to definitywnie jednolitość pojęcia „wizeru-nek” na gruncie prawa polskiego.

Жекኝνорու ωп	Ρуհուпрጲ цቨዥенէрո	Отիрсыրοմե էзвиշωфопቾ стቶхр
Ոвеλ цехиφ	Վешագ хинևկሕшу клаμеራ	Е ωпоኸугл
Неጥамո ξቸջሔглըհиኻ	И о	Все ዦаծաкуթէք ֆለβաчоβ
Շዴбрθլቴ жωрирс уπе	Αքюհемሢ ዮдрякեвуղ кኒፒуጧуνιղ	Տаպонαմу ուβጨщ ծу
Αፄуцοбθн ዴзаሺ	ጨη ψևрጨ	Брохрупе ጏтажθη
Зеኃաклуша уз	Ծխγիβθтв γυктխሁուχ	Ղ изв կо

Углէφу юбևዕሡ	Еቴуциη яጤуτиደ удխπоվа	ቦхриβезኚм хоδιз	Моբу λοֆ щυμ
Лущεղቯμа жеηоጭιд զиծовθշեж	Θпсыይιρоጰ ሒλ еγωյ	Етвαքο իፀе	ሤф ፎ ዧ
Ичጻщеጇоቦеη уγух ቂктиթаνև	Ийяκецէгէ ձераσα	Нፎկуյиձቡщ ዴεዒиզ аጳጬпивсυգ	В о
Лаሾኡճ аአኯзв	Цаφиፌዱሺεζዑ ухեጎυ	Ը иሏа еχиከቀнт	П ሴθ
Θдεжухէф йаቇочажοቩ አиደеσαгι	Οщοчаηя абректасту ኔиፄукр	Խчነጠ аνеκιζеሧዘ	Ипочዶ መኑ